Levye Nedir ? Levye Ne işe yarar ?
Levye, farklı alanlarda kullanılan bir terimdir ve birkaç farklı anlama gelebilir:
- Araç-Gereç Olarak:
- Tornavida benzeri bir alet: Genellikle kapıları, kutuları veya vidaları açmak için kullanılan metal çubuk şeklinde bir alettir.
- Lastik levyesi: Araç lastiklerini söküp takmak için kullanılan özel bir alettir.
- Demir levye: İnşaat ve marangozluk işlerinde ağır cisimleri kaldırmak veya sökmek için kullanılan, genellikle bir ucu eğimli ve yassı olan ağır metal çubuktur.
- Mekanik Parça Olarak:
- Vites kolu: Araçlarda manuel vites değiştirmeye yarayan kola da “vites levyesi” denir.
- Makinelerde kullanılan kaldıraç benzeri kollar: Örneğin, bazı sanayi makinelerinde veya eski model silahlarda ateşleme mekanizması olarak da kullanılabilir.
Mekanik parça olarak levye, genellikle bir mekanizmayı çalıştırmak, yönlendirmek veya kontrol etmek için kullanılan bir kaldıraç kolu veya hareket aktarıcı elemandır. Çeşitli makinelerde ve araçlarda farklı amaçlarla kullanılır:
1. Vites Levyesi (Gear Shift Lever)
- Manuel veya otomatik şanzımanlı araçlarda vites değişimini sağlamak için kullanılan mekanik koldur.
- Manuel vites kutularında dişlileri birbirine bağlamak için hareket aktarır, otomatik sistemlerde ise elektronik veya hidrolik olarak vites değişimini sağlar.
2. Fren Levyesi (Brake Lever)
- Bisiklet, motosiklet ve bazı makinelerde fren sistemini etkinleştiren kaldıraçlı mekanizmadır.
- Kullanıcı tarafından sıkıldığında fren teli veya hidrolik sistem üzerinden fren balatalarını harekete geçirir.
3. Kumanda Levyesi (Control Lever)
- İnşaat makineleri (eksavatör, forklift), uçaklar ve endüstriyel makinelerde yönlendirme veya hareket kontrolü için kullanılır.
- Operatörün hareket ettirdiği mekanik, hidrolik veya elektronik bir sistemle çalışır.
4. Debriyaj Levyesi (Clutch Lever)
- Motosikletlerde debriyaj sistemini devreye almak için kullanılan koldur.
- Sıkıldığında debriyaj balatalarını ayırarak motor gücünün tekerleğe iletilmesini keser.
Levye genellikle bir kaldıraç prensibiyle çalışır ve az bir kuvvet uygulayarak büyük bir hareket sağlamaya yardımcı olur.
Otomobillerde levye, genellikle vites kolu (vites levyesi) anlamında kullanılır. Ancak bazı diğer mekanik bileşenlerde de bu terim geçebilir. İşte otomobillerde yaygın olarak kullanılan levye türleri:
1. Vites Levyesi (Gear Shift Lever)
- Manuel vitesli araçlarda: Sürücünün vites değiştirmesini sağlayan mekanik koldur. Vites levyesi, şanzıman ile bağlantılıdır ve dişlilerin konumunu değiştirerek aracın hızını ve torkunu ayarlar.
- Otomatik vitesli araçlarda: Vites levyesi, P (Park), R (Reverse), N (Neutral), D (Drive) gibi modları seçmeye yarar. Genellikle elektronik veya hidrolik bir sistemle çalışır.
2. El Freni Levyesi (Handbrake Lever)
- Geleneksel el freni sistemlerinde, sürücünün çekerek aracı sabitlemesini sağlayan koldur.
- Yeni nesil araçlarda elektronik park freni düğmeyle çalışsa da, eski sistemlerde mekanik bir tel ile arka frenlere bağlıdır.
3. Debriyaj ve Gaz-Fren Mekanizmalarında Levye
- Bazı hidrolik debriyaj sistemlerinde veya otomatik debriyajlı araçlarda, pedal sistemine yardımcı olan mekanik kollar da levye olarak adlandırılabilir.
- Özellikle kamyon ve eski model araçlarda, gaz-fren veya debriyaj sisteminde kullanılan mekanik bağlantılar da levye prensibiyle çalışır.
4. Direksiyon Kumanda Kolları (Joystick veya Çubuk Levye)
- Bazı ticari ve ağır vasıta araçlarda veya yarış arabalarında joystick tarzı vites değiştirme kolları bulunabilir.
- F1 araçlarında direksiyon arkasındaki kulakçıklar da (paddle shifter) aslında bir tür levye görevi görür.
Özetle, otomobillerde levye en yaygın olarak vites kolu ve el freni için kullanılan bir terimdir. Ancak bazı mekanik bağlantılarda ve kumanda kollarında da levye prensibiyle çalışan parçalar bulunabilir.
